Khi đối mặt với những cảm xúc, hành vi con người chắc hẳn nhiều lúc bạn đã suy nghĩ và tò mò về nguồn gốc của nó đúng không? Để đi tìm đáp án cho câu hỏi này, trước hết chúng ta phải hiểu rõ về tâm lý người là gì? Khám phá những điều mới mẻ trong bài viết này chắc chắn sẽ cho bạn những kiến thức thú vị mà bạn có thể chưa biết.
Tâm lý người là gì?
Tâm lý người là gì? Đây là một loại phản ứng tâm lý để phản ứng lại với các hiện tượng xã hội. Khái niệm này từ lâu đã trở thành chủ đề nghiên cứu của rất nhiều nhiều người dưới góc nhìn khác nhau. Chính vì vậy, có nhiều định nghĩa để lý giải tâm lý người là gì?
Theo quan điểm duy tâm, các nhà nghiên cứu cho rằng: Tâm lý người không phải do con người tạo ra mà là được thượng đế ban tặng và nhập vào con người. Chính vì vậy, nếu hiểu theo nghĩa này thì tâm lý người sẽ không bị ảnh hưởng bởi những yếu tố khách quan đặc biệt là điều kiện sống.
Theo quan điểm duy vật tầm thường, các nhà khoa học nghiên cứu nhận định rằng: Tâm lý người hay tâm hồn con người được tạo thành từ vật chất, một thực thể hữu hình. Theo quan điểm này, tâm lý người là sự đồng nhất của vật lý, sinh lý và tâm lý. Quan điểm này phủ nhận bản chất của xã hội và cho rằng, tâm lý con người mang bản chất cá nhân và không chịu ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài.Ý thức và tính năng động của người sẽ bị phủ nhận trong định nghĩa này.
Theo quan điểm duy vật biện chứng về khái niệm “tâm lý người là gì” giải thích như sau: Tâm lý con người chính là sự phản ánh khách quan của các yếu tố khách quan với não bộ. Thông qua đó, con người thực hiện từng hành động cá nhân. Đồng thời, tâm lý người cũng mang bản chất của xã hội thông qua các hoạt động. Sự biến đổi của xã hội ảnh hưởng đến tâm lý người và thể hiện tính lịch sử
Từ những quan điểm trên, chúng ta có thể thấy tâm lý con người được hiểu theo nhiều cách khác nhau. Quan điểm nào cũng đều đúng và phù hợp. Tuy nhiên, lý giải theo quan điểm duy vật biện chứng vẫn được đánh giá cao nhất và được cho là hoàn hảo nhất.
Tâm lý người có nguồn gốc từ đâu?
Tùy theo từng cách hiểu và bản chất tâm lý người là gì mà có nguồn gốc khác nhau. Cụ thể, nếu bản chất là sự phản ánh thế giới khách quan với não bộ thì nguồn gốc của hiện tượng tâm lý cũng từ đây mà ra.
Bản chất tâm lý người mang tính xã hội lịch sử thì nguồn gốc xã hội chính là yếu tố quyết định đến bản chất hiện tượng tâm lý người. Điều này được thể hiện qua các mối quan hệ kinh tế, xã hội, đạo đức, mối quan hệ giữa người với người….
Các mối quan hệ trên quyết định đến bản chất hiện tượng tâm lý người và nếu con người thoát khỏi các mối quan hệ đó sẽ khiến mất đi bản tính vốn có.
Ví dụ: Một người sống cách biệt với xã hội loài người trong thời gian dài ở một khu rừng chỉ có động vật. Thời gian sau đó, người này sẽ quên đi cách sinh hoạt, đi lại, ăn mặc của con người mà bắt chước cách sống của động vật.
Bản chất tâm lý người là gì?
- Tâm lý người mang bản chất là sự phản ánh của thế giới khách quan với não bộ. Mọi hoạt động do chúng ta thực hiện cho dù đơn giản hay phức tạp đều phải dựa trên cơ sở hoạt động của bộ não.
- Tâm lý người mang bản chất xã hội, lịch sử. Đây cũng chính là điều khác biệt với tâm lý của động vật. Cụ thể: Tâm lý người có nguồn gốc là thế giới khách quan, Là sản phẩm của hoạt động giao tiếp trong các mối quan hệ xã hội.
- Tâm lý người không phải do thượng đế ban tặng cũng không phải do não tiết ra mà nó phản ánh hiện thực khách quan vào não thông qua lăng kính chủ quan
- Bản chất tâm lý người là gì? Chính là sự phản ánh hừ hiện thực, là chức năng của bộ não và là kinh nghiệm xã hội lịch sử.
- Tâm lý người cũng là kết quả của quá trình lĩnh hội thông qua việc tiếp thu kiến thức, nền văn hóa xã hội, giao tiếp…
Cơ sở tự nhiên của tâm lý người
Tâm lý người là hệ thống của kết quả chức năng những hoạt động phản xạ của bộ não. Mối liên hệ giữa bộ não với tâm lý là một trong những cơ sở quan trọng và cơ bản để lý giải cho các hiện tượng tâm lý.
Tuy nhiên, có khá nhiều quan điểm để giải thích cho mối liên hệ này, cụ thể như sau:
Theo quan điểm tâm lý – vật lý song hành: Các nhà nghiên cứu cho rằng các quá trình tâm lý diễn ra song song trong não mà không bị phụ thuộc với nhau trong đó tâm lý người được xem là hiện tượng phụ.
Theo quan điểm đồng nhất tâm lý với sinh lý thì cho rằng tâm lý do tư tưởng não tiết ra, giống như mật do gan tiết ra.
Theo quan điểm duy vật, mối liên hệ giữa tâm lý và não bộ rất chặt chẽ với nhau. Tâm lý có cơ sở vật chất và hoạt động của bộ não và chỉ khi có não hoạt động thì mới xuất hiện các hiện tượng tâm lý. Vỏ não chính là nơi tồn tại cảm giác, tri giác, tư duy, ý thức của con người…
Phân loại hiện tượng tâm lý người
Có nhiều cách để phân loại hiện tượng tâm lý người và tùy thuộc vào nghiên cứu. Tuy nhiên, có 3 cách chia phổ biến như sau:
Hiện tượng tâm lý xã hội và tâm lý cá nhân
Mỗi cá nhân là một chủ thể trong một cộng đồng và phát triển song song với nhóm xã hội cụ thể do đó tâm lý con người sẽ chịu ảnh hưởng nếu nhóm xã hội có biến động.
Tâm lý cá nhân sẽ bị tác động bởi tâm lý đám đông. Ví dụ, bạn nhìn thấy một nhóm người đang đứng lại một chỗ chưa biết làm gì. Điều này làm bạn tò mò và thôi thúc bạn cũng dừng lại và hòa vào đó mặc dù chưa biết điều gì đang xảy ra.
Hiện tượng tâm lý có ý thức và chưa có ý thức
Những hiện tượng tâm lý vô thức (chưa có ý thức) chính là những hiện tượng mang tính bẩm sinh. Ví dụ, trẻ em mới chào đời sẽ cất tiếng khóc.
Còn ngược lại, hiện tượng tâm lý có ý thức là khi bạn nhận thức được vấn đề và chuẩn bị cho sự xảy ra của nó. Ví dụ, bạn hay đi qua một đoạn đường và biết phía trước có “ổ gà” do đó khi đến gần, bạn sẽ lái xe để tránh nó đi.
Lời kết
Thông qua bài viết này, chúng ta đã cùng nhau đi tìm hiểu về khái niệm “tâm lý người là gì” đồng thời đi khám phá sâu sắc hơn về bản chất tâm lý. Hy vọng với những thông tin trên, bạn sẽ có thêm kiến thức và hiểu rõ hơn về bản chất tâm lý người, giải thích chính xác cho từng hành động diễn ra của con người.
