Đời sống

Văn hóa ứng xử tinh tế trong ăn uống của người Việt

Văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt là điều mà ông cha ta luôn dạy bảo cho thế hệ con cháu. Bữa cơm của người Việt không đơn thuần chỉ là một bữa ăn hằng ngày. Mà đằng sau đó là ẩn chứa những giá trị văn hóa, là khoảng thời gian mà các thành viên trong gia đình cùng nhau bồi đắp tình cảm.

Văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt

Văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt
Văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt

Bữa cơm của người Việt mang nhiều giá trị tinh thần. Vì vậy mà gia đình nào cũng rất coi trọng và luôn giữ cho không khí bữa ăn được gần gũi nhất. Những văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt sẽ giúp bạn hình thành thói quen tốt, thể hiện bản thân là một người lịch sự và có văn hóa trong ăn uống. 

Mâm cơm gia đình

Trong bữa ăn của người Việt thì không thể nào thiếu được hình ảnh mâm cơm và mọi người quây quần bên nhau. Những gia đình khá giả thì sử dụng mâm đồng còn nhà nghèo hơn thì dùng mâm gỗ hoặc chỉ cần một cái mẹt tre đan.

Việc bày biện các món ăn trên mơm cơm cũng là một chi tiết quan trọng trong văn hóa ứng xử trên bàn ăn. Các món ăn thường được dọn ra cùng một lần, khác với nhiều nơi là dọn dần từng món.

Văn hóa dùng đũa

Văn hóa dùng đũa trong bữa ăn
Văn hóa dùng đũa trong bữa ăn

Văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt rất coi trọng cách dùng đũa. Trước khi cầm đũa, phải xếp hai đầu đũa đều nhau. Khi gắp thức ăn, chỉ dùng 3 ngón tay (ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa) để di chuyển đũa trên tay.

Trong bữa ăn hằng ngày, trẻ con được cha mẹ dạy phải so đũa, để đầu đũa đúng hướng. Sau khi ăn phải đặt xuống nhẹ nhàng, ngay ngắn. 

Ngoài ra, với văn hóa dùng đũa, bạn không nên gắp thức ăn từ đĩa đưa thẳng vào miệng. Thay vào đó, hãy đặt đồ ăn vào bát sau đó mới ăn. Không dùng đũa, thìa cá nhân để khuấy trong tô chung sẽ gây mất vệ sinh. Không cắm đũa dựng đứng vào bát cơm. Khi muốn gắp thức ăn cho người phải phải trở đầu đũa lại.

Những nguyên tắc trên nghe thì có vẻ rườm rà, mang tính giáo điều. Tuy nhiên, thực hành hằng ngày sẽ rèn luyện cho bạn thói quen tốt, giữ được vệ sinh và tính lịch sự trong văn hóa ăn uống. 

Chuyện mời cơm

Tục mời cơm thường phổ biến hơn ở miền Bắc và nó đã trở thành một nét văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt. Đây là văn hóa đẹp thể hiện được sự tôn trọng, kính trên nhường dưới của con cháu đối với bậc cha mẹ, ông bà.

Theo văn hóa này thì con cháu sẽ mời cơm từ người lớn tuổi nhất là ông bà rồi đến cha mẹ, anh chị em. Lời nói phải nhẹ nhàng để thể hiện được sự kính trọng với bề trên. 

Vị trí ngồi trong bàn ăn

Không ngồi quá xa hoặc quá gần bàn ăn
Không ngồi quá xa hoặc quá gần bàn ăn

Khi ăn không nên ngồi quá xa hay quá gần vì sẽ bất tiện hơn trong lúc gắp thức ăn. Mâm cơm của hầu hết các gia đình Việt đều có hình tròn, tượng trưng cho sự bình đẳng, ở mỗi vị trí trên vòng tròn đều ngang nhau nên không phân biệt trên dưới, trước và sau.

Tuy nhiên, trong văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt thì con cháu thường sẽ ngồi ở kế bên nồi cơm, phục vụ thức ăn cho ông bà, cha mẹ. Bởi vậy nên ông cha ta vẫn có câu  “Ăn trông nồi, ngồi trông hướng”.

Trong bữa ăn, các thành viên trong gia đình sẽ cùng nhau quây quần lại bên mâm cơm. Tuy nhiên, có một số nơi sẽ bố trí cho ông bà và bố ngồi ở mâm trên còn mẹ và các con, cháu ngồi dưới bếp. 

Chú ý đến tốc độ ăn, uống

Văn hóa ứng xử trên bàn ăn của người Việt đó là không ăn quá nhanh và cũng không ăn quá lâu, không bỏ dở bát cơm. Với văn hóa bên Phương Tây thì khi ăn, người ta thường để lại một miếng và coi đó là miếng “lịch sự”. Tuy nhiên, người Việt lại trái ngược hoàn hoàn. Việc ăn hết đồ ăn cũng là một cách để tôn trọng người nấu. 

Nói năng trong bữa ăn

Văn hóa ứng xử trên bàn ăn - Không vừa ăn vừa nói gây mất vệ sinh
Văn hóa ứng xử trên bàn ăn – Không vừa ăn vừa nói gây mất vệ sinh

Bữa ăn gia đình là dịp để các thành viên cùng nhau quây quần bên nhau, chia sẻ những câu chuyện, kiến thức. Vì vậy mà nhiều người xem đây là cơ hội để cùng nhau tụ họp, trao đổi. Đây cũng là một nét văn hóa đặc sắc trong bữa ăn hằng ngày. 

Tuy nhiên, nếu xét về mặt khoa học thì trong lúc ăn không nên nói chuyện nhiều để đảm bảo vệ sinh và hấp thụ thức ăn tốt hơn.

Thêm một điều nữa đó là trong bữa ăn không nên cãi nhau, không nói về những điều tiêu cực, khuyết điểm… Chỉ nên chia sẻ những câu chuyện vui vẻ, tình cảm, những lời chia sẻ, động viên nhau.

Một số văn hóa ứng xử trên bàn ăn của người Việt

Một số văn hóa ứng xử trên bàn ăn của người Việt
Một số văn hóa ứng xử trên bàn ăn của người Việt

Dù trải qua nhiều thế hệ nhưng văn hóa ứng xử trên bàn ăn của người Việt vẫn luôn được lưu giữ và truyền từ đời này qua đời khác. Đó là những giá trị tinh thần mà ông cha ta muốn dạy cho con cháu đời sau.

Ngoài những nét văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt được nhắc tới ở phần trên thì vẫn còn rất nhiều quy tắc khác:

  • Không rung đùi trong lúc ăn.
  • Không dùng đũa xới đĩa thức ăn lung tung để chọn được miếng ngon.
  • Không dùng đũa/thìa cá nhân để khuấy vào bát chung. 
  • Nếu muốn gắp thức ăn cho người khác thì phải trở đầu đũa lại để giữ vệ sinh.
  • Không nói chuyện khi còn cơm trong miệng để giữ vệ sinh và tôn trọng người đối diện.
  • Không ăn trước người lớn tuổi. Chờ mọi người đông đủ và mời cơm theo thứ tự người già tới trẻ.
  • Không tạo tiếng ồn, không nhai chóp chép.
  • Không để ngửa muỗng múc canh trong bát.
  • Dành lời khen cho món ăn mà người khác đã chuẩn bị. Không chê thẳng trước mặt mọi người dù đồ ăn có không hợp khẩu vị.
  • Không gắp liên tục một món nhiều lần liên tục.
  • Ăn từ tốn, vừa ăn vừa nhai.
  • Chú ý tay áo để không bị chạm vào thức ăn.
  • Nếu cần tô lại son sau khi ăn xong thì nên vào nhà vệ sinh, không tô trước mặt người khác.
  • Không dùng điện thoại trong bữa cơm.

Bữa cơm của người Việt ẩn chứa nhiều đạo lý, giá trị tinh thần, tình cảm giữa các thành viên trong gia đình. Nếu bạn là người từ phương khác tới ắt hẳn sẽ còn hơi bỡ ngỡ và thấy rườm rà khi có quá nhiều quy tắc. Tuy nhiên, đối với người Việt thì những nét văn hóa này đã được dạy bảo ngay từ khi còn nhỏ và dần trở thành thói quen.

Những nguyên tắc này không được ghi chép thành sách vở nhưng hầu hết đứa trẻ nào cũng đều được dạy bảo. Bởi đây đều là những nét đẹp truyền thống của dân tộc và cần được phát triển.

Lời kết

Trên đây là những văn hóa ứng xử trong ăn uống của người Việt. Việc nắm rõ và thực hành được những nguyên tắc này sẽ giúp bạn hình thành một thói quen tốt, xây dựng các đức tính cơ bản của con người. Qua bao năm tháng, chính những nét ứng xử này sẽ tôi luyện bạn thành người có văn hóa, lịch sự trong ăn uống và biết đối nhân xử thế.

Đánh giá bài viết

Lê Bình

Chào bạn! Mình là Lê Bình, mình là Thạc sĩ Tâm lý học - Ngôn ngữ học tiếng Anh. Mình thích viết, thích chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm ngành khoa học nghiên cứu về tâm trí và hành vi, các hiện tượng ý thức và vô thức, cũng như cảm xúc và tư duy học tập trong đời sống hàng ngày...
Đăng ký nhận thông báo
Nhận thông báo
guest

0 Comments
Mới nhất
Cũ nhất Yêu thích nhát
Inline Feedbacks
View all comments
Back to top button